Podstawowe informacje
Jacek Cisło
Szczegóły:
Kategoria: O Brzeźcach
| Opublikowano: 05 listopad 2012
Brzeźce to jedna z najstarszych wsi Ziemi Pszczyńskiej. Do dziś cechuje ją duża aktywność społeczna mieszkańców. Objawia sie to wielką dbałością o sprawy ogólnowiejskie. Wybudowano ośrodek zdrowia i kultury, gdzie jest obszerna sala z funkcjonalnym zapleczem gastronomicznym, biblioteka, ośrodek zdrowia, przedszkole, biuro sołtysa, szatnie dla sportowców LKS, centrala telefoniczna dla 3 sołectw oraz biuro pracownika terenowego MOPS. W budynku tym mają także swoją siedzibę organizacje pozarządowe, wybudowano obszerny dom parafialny, salę gimnastyczną, zmodernizowano drogi. Zbudowano również parking przed kościołem. Powstało także wiele zakładów prywatnych różnej branży.
Wieś Brzeźce pierwotnie była rozbudowana przy ulicy Pokoju. Dziś również domy znajdują się po północnej części drogi Pszczyna - Jastrzębie. W latach 80-tych na "Polach farskich" (ulica Jana Przybysza) powstało osiedle domów jednorodzinnych. Centrum wioski czyli okolica kościoła i szkoły znajduje się na 18 stopni 50 min długości geograficznej wschodniej oraz 49 stopni 59 min szerokości geograficznej północnej. Najwyższy punkt terenu znajduje się około 1 km na wschód od tegoż centrum i wynosi 270 m.n.p.m. Do sołectwa należą również przysiółki Wideki i Pazurowice. Brzeźce leżą na wzniesieniu z utworów lesso podobnych (gliny pylaste), co jest pozostałością okresu zlodowacenia bałtyckiego. Do niedawna od zachodu i południa wsi były torfowe łąki, które zamieniono na zbiornik wodny Łąka, którego górna część od południa okala wioskę. Gromadzone są w nim dla celów przemysłowych wody Pszczynki. Od północy Brzeźce sąsiadują z Kryrami i Kobielicami (gmina Suszec), a od wschodu z Porębą, od południa z Wisłą Wielką. Zachodnim sąsiadem jest Mizerów (gmina Suszec) oraz Studzionka.
Nazwa naszej wsi wywołuje spory przy próbie odpowiedzi na pytanie z czego się wywodzi. Etymologia ludowa twierdzi, że Brzeźce wzięły się od brzóz, które miały tu w przeszłości występować w dużej ilości. Większość współczesnych językoznawców twierdzi, że nazwa "Brzeźce" bierze się nie od "brzóz" lecz od brzegu, co we wczesnych czasach słowiańskich oznaczało wyniosłość w terenie. Wywód to przekonujący, jeśli zauważyć, że pierwotne Brzeźce były na wzniesieniu, co i dziś zauważamy, jeśli zbliżać się do wsi od strony zachodniej.
Pierwszą wzmiankę o wsi zawdzięczamy świętopietrzu. Była to opłata na rzecz papiestwa, którą Polska składała od XI - XVI wieku. W wykazie parafii uiszczających świętopietrze pojawiła się nazwa Brzeźce w 1326 roku. Herb Brzeźc stosowany prawdopodobnie już w XVIII wieku wyobrażał dwie postacie biskupie w szatach pontyfikalnych z infułami na głowach i pastorałami w rękach. Nie ma zgodności co do tego, kogo one przedstawiają. Ludwik Musioł, historyk śląski skłaniał się do tego, że są to dawni patronowie parafii święty Filip i Jakub, natomiast profesor Gumowski uważa, iż święty Stanisław i święty Mikołaj. Obecnie wśród mieszkańców panuje przekonanie, że są to postacie świętego Cyryla i Metodego, którzy z Czechów przybyli na Śląsk nawracać ludność na wiarę katolicką.
W XV wieku Brzeźce i okoliczne wioski zostały spustoszone przez Husytów, którzy w 1433 roku bezskutecznie oblegali Pszczynę. Źle zapisał się również w dziejach Brzeźc rok 1473. Przez wioskę szlakiem do dziś zwanym "Wielą Drogą" przechodziły walczące wojska węgierskie, czeskie i polskie.
Do końca XVI wieku wieś Brzeźce pozostawała osadą bardzo niedużą. Ilość gospodarstw w tym okresie prawie się nie zmieniała. Ludność dzieliła się na kategorie: siodłków, zagrodników, chałupników. Oprócz tego był jeszcze młynarz i karczmarz. Chłopi musieli świadczyć na rzecz dziedzica wsi oraz składać świadczenia na kościół i utrzymywanie księdza. Historia parafii odnotowała trzy kościoły parafialne stojące na tym samym miejscu. Dwa z nich były drewniane, ostatni murowany (...).
Do parafii od samego początku należała Wisła Wielka, a również i osada Kobielice, kiedy powstała. Do 1821 roku parafia należała do diecezji krakowskiej, po 1821 roku przyłączono ją do diecezji wrocławskiej, żeby od 1925 roku należeć do diecezji katowickiej. W tym samym roku Wisła Wielka została odłączona od parafii brzeskiej tworząc własną parafię. 22 maja 1928 roku do parafii brzeskiej został włączony Mizerów należący poprzednio do parafii suszeckiej. Od tej daty do momentu odłączenia się Kobielic w skład brzeskiej parafii wchodzą: Brzeźce, Mizerów i Kobielice, które w 1989 roku utworzyły własną parafię.
II wojna światowa zostawiła po sobie ślad nawet w Brzeźcach. Świadkiem tamtych dramatycznych wydarzeń i chyba pierwszą ofiarą II wojny światowej w powiecie był kościół parafialny w Brzeźcach i jego "dominująca nad okolicą wieża". Stając się celem artylerii niemieckiej poważnie ucierpiała w pierwszych dniach września 1939 roku.
Wioska od zawsze była nastawiona na produkcję rolną. W 1927 roku Brzeźce liczyły 604 mieszkańców, z których 62 utrzymywało się tylko z rolnictwa, a 30-stu z rolnictwa i innej pracy, natomiast 59 osób nie było w ogóle związanych z rolnictwem. Po dziś dzień wiele ludzi utrzymuje się wyłącznie z rolnictwa.
Istnieje we wsi także jedna z prężniej działających w województwie śląskim Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna, która ma 175 ha powierzchni rolnej w 2 gminach (Pszczyna, Suszec), w 7 sołectwach. Produkcja zwierzęca - tucz trzody; produkcja roślinna (rzepak, zboża, kukurydza), produkcja podłoża grzyba boczniaka. Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna wykonuje także dla rolników kombajnowanie zbóż i kukurydzy oraz suszenie.
Szkoła Podstawowa nr 19 w Brzeźcach liczy 7 oddziałów, w tym 1 oddział przedszkolny. W ostatnich latach dokonywano w jej budynku modernizacji, w wyniku której pozyskano pomieszczenie na świetlicę szkolną oraz szatnie dla uczniów. Wyremontowano sanitariaty dziewcząt i chłopców. W 2010r. wzbogaciła się o nową salę gimnastyczną, z której korzystają nie tylko uczniowie, ale i młodzież oraz dorośli.
Od 1444 roku w Brzeźcach istniała karczma. Obecnie na miejscu dawnej karczmy znajduje się restauracja "Zacisze", której właścicielami są Państwo Ryguła.
Do najstarszych firm należy piekarnia, która istnieje od 1915 roku.
W Brzeźcach działa także wiele prywatnych sklepów i zakładów, m.in. sklep spożywczy Spółdzielni Handlowej Pszczyna, gdzie mieszkańcy mogą także dodatkowo korzystać z usług pocztowych. W tym samym budynku znajduje się także punkt apteczny.
Mało kto kojarzy Brzeźce z rybołówstwem. Otóż znajduje się tu zbiornik łącki, a także przez Brzeźce przepływa rzeka Pszczynka, która przyciąga swym bogactwem miłośników wędkarstwa.
Warto dodać, że nad brzegami zbiornika łąckiego odpoczywają mieszkańcy m.in.: Jastrzębia, Żor, Pawłowic, Mikołowa. Duża ilość ścieżek rowerowych a nawet pieszych, jest doskonałym rozwiązaniem jak spędzić aktywnie czas.
Dziś we wiosce istnieją takie organizacje jak: LKS, Zespół śpiewaczy "Brzeźczanie", Związek Pszczelarski, KGW, Związek emerytów i rencistów, Kółko Rolnicze, które krzewią kulturę, a także rozsławiają wieś.
LKS w 2005 roku obchodził 50-tą rocznicę istnienia. Z tej okazji wybudowano zadaszoną scenę i przed nią krąg taneczny na imprezy. Organizacja ta skupia drużyny młodzieżowe. Oprócz działalności sportowej organizuje także festyny.
KGW organizuje szkolenia i pokazy z zakresu regionalnej kuchni oraz zdobienia potraw i stołów z okazji różnych świąt. Pomaga wraz z zespołem śpiewaczym stroić kościół na Dożynki oraz w organizacji imprez środowiskowych.
Koło emerytów i rencistów jest przede wszystkim dla ludzi III wieku zapewniając im godziwą rozrywkę.
Zespół śpiewaczy "Brzeźczanie" rozsławia wioskę na konkursach, przeglądach i festiwalach promujących folklor, gdyż głównie jego repertuar to pieśni śpiewane od wieków przez mieszkańców wsi. Zespół organizuje również wycieczki od Karpat po Bałtyk, które promują piękno naszej ojczyzny. Członkowie zespołu ubierają się w oryginalne stroje regionalne. Ich działalność rozpoczęła się w 1994 roku i z tego powodu w 2009 roku hucznie obchodzili swoje 15-lecie.
Kółko Rolnicze posiada parę maszyn, których nie mają rolnicy, a które służą ich wspólnemu dobru. Kółko ma własną siedzibę na ul. Łącznej, którą od kilkunastu lat dzierżawi firma "Kobielanka". Firma zaopatruje mieszkańców w materiały budowlane, rolników w pasze, firma posiada także stację benzynową.
Koło Pszczelarskie ma sporą ilość pni pszczół, które świadczą o tym, że środowisko nie jest zatrute.
Sołtys i Rada Sołecka - wybierana co cztery lata przez Wiejskie zebranie. Obecny sołtys - Ryszard Harazin wybrany został na III kadencję w sołectwie Brzeźce, jest również Radnym w Powiecie.
Brzeźce to nie tylko zabytkowy kościół, prywatne zakłady, zbiornik brzeski czy wysoko rozwinięte rolnictwo. Brzeźce to przede wszystkim wioska, która może poszczycić się pięknymi krajobrazami lasów, pól, a nawet polskich gór Beskidów.
Brzeźce nie byłyby tak rozwiniętą i dobrze prosperującą wsią bez jej mieszkańców. To dzięki ich otwartości i zaangażowaniu w sprawy regionalne działa wiele organizacji. Dlatego warto odwiedzić Brzeźce chociażby ze względu na jej mieszkańców, którzy mogą się poszczycić niebanalną historią ich wioski.
Powyższy tekst został zaczerpnięty z publikacji "Brzeźce - tradycja i nowoczesność" - 2011r. Autorzy tekstu: Łucja Paszek, Ryszard Harazin (zobacz publikację: KLIKwLINK)